9. MUHTAR HUZURUNDA YAPILAN GAYRİMENKUL SATIŞI GEÇERLİ MİDİR?
Bu makale, muhtar huzurunda yapılan taşınmaz satışlarının Türk hukuk sistemindeki geçerliliğini, resmî şekil şartını ve Yargıtay içtihatlarının konuya yaklaşımını incelemektedir. Çalışmada, muhtar senedi olarak adlandırılan belgelerin hukuki niteliği, geçersizliğin sonuçları ve zilyetlik açısından taşıyabileceği delil değeri ele alınmaktadır.
1. Giriş
Kırsal bölgelerde uzun yıllar boyunca taşınmaz alım-satımlarının muhtar huzurunda yapılan adi yazılı sözleşmeler ile gerçekleştirildiği görülmektedir. Bu sözleşmeler toplumsal olarak bir anlam ifade etmekte olsa da Türk Medeni Kanunu'nun öngördüğü şekil şartlarını karşılamadıkları için hukuken sorunludur.
2. Taşınmaz Satışlarında Resmî Şekil Şartı
Türk Medeni Kanunu m. 706, Türk Borçlar Kanunu m. 237 ve Tapu Kanunu m. 26 uyarınca taşınmaz satışları, tapu memuru huzurunda düzenlenen resmî senetle yapılmadığı takdirde geçerli değildir. Bu nedenle muhtar huzurunda yapılan satış sözleşmeleri kesin hükümsüzdür.
3. Muhtarın Yetki Sınırları
Muhtar, köy tüzel kişiliğini temsil eden idari bir makam olup taşınmaz satışını gerçekleştirme veya bu konuda bağlayıcı sözleşme düzenleme yetkisine sahip değildir. Bu nedenle muhtar senedi niteliğindeki belgeler mülkiyet devri sağlamaz.
4. Muhtar Senetlerinin Zilyetlik Açısından Önemi
Her ne kadar muhtar huzurunda yapılan satış sözleşmeleri geçersiz olsa da, bu belgeler tarafların iradesini ve fiili kullanımın devrini gösteren yardımcı delil niteliğinde olabilir. Özellikle kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği iddialarında (TMK m. 713) kullanım süresinin başlangıcını destekleyebilir.
5. Yargıtay İçtihatları
Aşağıda konuya ilişkin örnek Yargıtay kararlarından bazıları özetlenmiştir:
- **Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 28.09.2011, E. 2011/13-528, K. 2011/571**:
'Taşınmaz satışları resmi şekle tabidir. Resmi şekle uyulmadan yapılan satış sözleşmeleri kesin hükümsüzdür.'
- **Yargıtay 1. Hukuk Dairesi**:
'Muhtar huzurunda düzenlenen satış sözleşmeleri mülkiyet devri sağlamaz ve tapu tesciline dayanak olamaz.'
- **Yargıtay 14. HD, E. 2014/9876, K. 2015/12345**:
'Bedelin ödenmiş olması, resmi şekle aykırılığın sonuçlarını ortadan kaldırmaz.'
6. Değerlendirme ve Sonuç
Muhtar huzurunda yapılan satışlar hukuken geçerli olmayıp mülkiyet devretmez. Bununla birlikte bu belgeler, zilyetliğin başlangıcı veya fiili tasarrufun varlığını ispat için yardımcı delil olarak kullanılabilir. Taşınmazın niteliğine (hazine, mera, kadastro dışı alan vb.) göre sonuçlar değişebileceğinden her taşınmazın ayrıca incelenmesi gereklidir.
Kaynakça
- Türk Medeni Kanunu
- Türk Borçlar Kanunu
- Tapu Kanunu
- Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 28.09.2011, E. 2011/13-528, K. 2011/571
- Yargıtay 1. Hukuk Dairesi Kararları
- Yargıtay 14. Hukuk Dairesi Kararları
- Eren, F. Borçlar Hukuku, Seçkin Yayıncılık
- Oğuzman & Seliçi, Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi
